Koluaçık Hacım Sultan Ocağına Ait Bazı Belgeler: İcâzet-nâme, Biat-nâme, Velâyet-nâme
Some Documents Belonging to Od̲j̲aḳ of Koluaçık Hacım Sultan: Id̲j̲āza, Biatnāme, Velāyetnāme

Koluaçık Hacım Sultan, adına düzenlenen velayetnameye ve Bektaşi geleneğine göre Hacı Bektaş Veli’nin önde gelen halifelerindendir. Hacı Bektaş Veli tarafından Germiyan ilindeki toplulukların irşadı ile görevlendirilen Hacım Sultan, 14. yüzyılın başlarında vefat etmiş ve Susuz köyünde kurduğu tekkede sırlanmıştır. Hacım Sultan’ın menkıbevi yaşamına dair çok sayıda söylence aktarılsa da tarihi kişiliğine ve ailesine ilişkin dönemin kronikleri yeterince bilgi içermemektedir. Diğer taraftan, Koluaçık Hacım Sultan’ın soyundan gelen ve Hacım Sultan Ocağını kuran ailelerin, Malatya’yı yazlak olarak kullanan Halep Türkmenlerinin Karacalı obası başta olmak üzere bu sahadaki Türkmenlerin dini yaşamında 16. yüzyıldan itibaren etkin bir rol oynadığı bilinmektedir. Dolayısıyla ocak mensuplarında, ocaklarının tarihine ve pratiklerine dair çeşitli belgeler bulunmakla beraber bu belgelerin literatüre kazandırılmasına dair bir araştırma/çalışma yapılmamıştır. Bu bağlamda, Hacım Sultan Ocağının Hüseyinoğulları (Leğenuşağı/Leviuşağı) ailesi tarafından temsil olunan Karaca köyü koluna ait olan ve ocak mensuplarından Bektaş Özkolaçık vasıtasıyla tarafımıza ulaştırılan çeşitli belgelerin incelenmesi ile bu alanda bulunan bir boşluğun giderilmesine katkı sağlamanın yanı sıra dönemin dini yaşamını düzenleyen bazı uygulamalar ile inanç algısının anlaşılması bağlamında anlamlı sonuçlar elde edilebileceği değerlendirilmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada nitel araştırma/doküman incelemesi yöntemiyle, tarafımıza ulaştırılan belgeler arasında yer alan 1815 ve 1843 tarihli icazetnameler ile yazma bir biat-nâme Latin harflerine çevrilerek metin incelemesi yapılacak ve Hacım Sultan Velayetnamesinin Leğenzade Hüseyin Ağa tarafından 1898 yılında istinsah ettirilen bir nüshası tanıtılacaktır. Çalışmanın sonucunda ise bu ocağın tarihçesinden ve belgelerinden yola çıkılarak Bektaşiliğin 1826 yılında yasaklanması sonrası yaşanan gelişmeler değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Bektaşilik, Hacım Sultan Ocağı, İcazetname, Biat Alma Usulü, Hacım Sultan Velayetnamesi.