Hakem Kılavuzu
Edeb Erkan dergisinin özgün ve önemli makaleleri yayınlamayı amaçladığını göz önünde bulundurarak hakemlerden aldığımız makale başvurularının değerlendirilmesinde yardımcı olmalarını istiyoruz.
Aşağıda makale değerlendirme süreci, nasıl hakem olunacağı ve nasıl iyi bir inceleme yazılacağına dair tavsiyeler yer almaktadır. Ayrıca objektif ve yapıcı bir hakemliğin nasıl yapılacağına dair daha fazla bilgi sağlayan COPE İlkelerine dayanan hakemlik şart ve koşullarımız yer almaktadır.
Edeb Erkan dergisi çift taraflı kör hakemlik modelini benimsemiştir.
Hakemlerin Seçimi
Hakemler, makalenin ilgili olduğu bilim alanında doktora derecesine sahip olan ve yayını bulunan uzmanlar arasından seçilir. Türk üniversitelerinde görevli uzmanların bilgilerine YÖK Akademik web sitesinden yurt dışındaki uzmanların bilgilerine ise Publons’dan erişim sağlanır.
Hakemlerin Görev ve Sorumlulukları
1) Objektiflik: İncelemeler objektif olarak yapılmalıdır. Hakemler, olabilecek her türlü kişisel önyargının farkında olmalı ve bir makaleyi incelerken bunu hesaba katmalıdır. Hakem, kararını destekleyici değerlendirmelerini açıkça ifade etmelidir.
2) Editöryal Karara Katkı: Hakem değerlendirmesi editöre, editöryal kararlar vermede yardımcı olur ve yazara makaleyi geliştirme fırsatı sunar. Bu açıdan bir makaleyi inceleme konusunda kendini yetersiz hisseden veya kısa sürede incelemeyi tamamlayamayacağını düşünen bir hakem hakemlik davetini kabul etmemelidir.
3) Gizlilik: İncelenmek üzere dergiye ulaşan tüm makaleler, gizli tutulmalıdır. Hakemler, makale hakkındaki incelemeleri veya bilgileri kimseyle paylaşmamalıdır. Akran değerlendirmesi yoluyla elde edilen ayrıcalıklı bilgi veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel kazanç için kullanılmamalıdır.
4) Araştırma ve Yayın Etiği İhlalleri Konusunda Hassasiyet: Hakemler, makaledeki olası etik konulara karşı dikkatli olmalı ve bunları editöre rapor etmelidir.
5) Çıkar Çatışması: Hakemler, yazarlar veya makalelerin bağlı olduğu kurumlarla ilişkilerinden kaynaklanan olası çıkar çatışmaları olan bir makaleyi incelemeyi kabul etmemelidir.
6) Hakeme Atıf Talebi: Bir hakem, bir yazarın, hakemin (veya onların ortaklarının) çalışmasına atıflar içermesini önerirse, bu, hakemin atıf sayısını artırmak veya çalışmalarının görünürlüğünü artırmak amacıyla değil gerçek bilimsel nedenlerle olmalıdır. Ayrıca bkz. Hakemler İçin Etik Kurallar
İnceleme Yapma
Hakemlerin değerlendirmeleri objektif olmalıdır. Hakem süreci sırasında hakemlerin aşağıdaki hususları dikkate alarak değerlendirmelerini yapmaları beklenir.
- Makale yeni ve önemli bir bilgi içeriyor mu?
- Özet, makalenin içeriğini net ve düzgün bir şekilde tanımlıyor mu?
- Yöntem bütünlüklü ve anlaşılır şekilde tanımlanmış mı?
- Yapılan yorum ve varılan sonuçlar bulgularla kanıtlanıyor mu?
- Alandaki diğer çalışmalara yeterli referans verilmiş mi?
- Dil kalitesi yeterli mi?
- Özet/Abstract, Anahtar Kelimeler/Keywords makalenin içeriğini doğru bir şekilde yansıtıyor mu?
Hakemlik Süreci İlkeleri
Değerlendirme İlkeleri
1) Daha önce yayınlanmamış ya da yayınlanmak üzere başka bir dergide halen değerlendirmede olmayan ve her bir yazar tarafından onaylanan makaleler değerlendirilmek üzere kabul edilir.
2) Gönderilen ve ön kontrolü geçen makaleler iThenticate kullanılarak benzerlik raporu için taranır.
3) Edeb Erkan dergisi, çift taraflı kör hakemlik süreci yürütür. Tüm çalışmalar öncelikle editör tarafından dergiye uygunluk açısından değerlendirilecektir. Uygun görülen makaleler, makalenin bilimsel kalitesini değerlendirmek için en az iki bağımsız uzman hakeme gönderilir.
4) Editör, makaleleri, yazarların etnik kökeninden, cinsiyetinden, uyruğundan, dini inancından ve siyasi felsefesinden bağımsız olarak değerlendirir. Yayına gönderilen makalelerin adil bir şekilde çift taraflı kör hakem değerlendirmesinden geçmelerini sağlar.
5) Editör; yazarlar, editörler ve hakemler arasında çıkar çatışmasına izin vermez.
6) Editör, makalelerin kabulü veya reddi ile ilgili nihai karardan sorumludur. Editörün kararı kesindir.
7) Editörler, kendilerinin veya aile üyeleri veya meslektaşları tarafından yazılmış olan veya editörün ilgilendiği ürün veya hizmetlerle ilgili olan makaleler hakkındaki kararlara dahil olmazlar. Bu tür herhangi bir gönderi, derginin olağan prosedürlerinin tümüne tabidir.
Hakemler, gönderilen makalelere ilişkin tüm bilginin, makale yayınlanana kadar gizli kalmasını sağlamalı ve yazar tarafında herhangi bir telif hakkı ihlali ve intihal fark ederlerse editöre raporlamalıdırlar.
Hakem, makale konusu hakkında kendini vasıflı hissetmiyor ya da zamanında geri dönüş sağlaması mümkün görünmüyorsa, editöre bu durumu bildirmeli ve hakem sürecine kendisini dahil etmemesini istemelidir.
Değerlendirme sürecinde editör hakemlere gözden geçirme için gönderilen makalelerin, yazarların özel mülkü olduğunu ve bunun imtiyazlı bir iletişim olduğunu açıkça belirtir. Hakemler ve yayın kurulu üyeleri başka kişilerle makaleleri tartışamazlar. Hakemlerin kimliğinin gizli kalmasına özen gösterilmelidir.
Değerlendirme Süreci
Hakemlik Türü: Çift Körleme
Çift Körleme: Benzerlik kontrolünden sonra, uygun olan makaleler editör tarafından orijinallik, metodoloji, işlenen konunun önemi ve dergi kapsamı ile uyumluluğu açısından değerlendirilir. Editör, makalelerin adil bir şekilde çift taraflı kör hakemlikten geçmesini sağlar ve makale biçimsel esaslara uygun ise gelen yazıyı yurtiçinden ve/veya yurtdışından en az iki hakemin değerlendirmesine sunar, hakemler gerek gördüğü takdirde yazıda istenen değişiklikler yazarlar tarafından yapıldıktan sonra yayınlanmasına onay verir.
Hakemlik Süreci Zamanı: Yayın Öncesi
Yazar-Hakem Etkileşimi: Editörler, hakemler ile yazarlar arasındaki tüm etkileşimlere aracılık eder.
İncelemede Geçen Ortalama Süre: 60 Gün
Kabul Oranı: Dergimize ulaşan makalelerin yaklaşık %70'ini yayınlıyoruz.
Benzerlik Kontrolü: Evet-İntihalleri önlemek için makaleler iThenticate ile taranmaktadır.
Her Bir Makaleyi İnceleyen Hakem Sayısı: İki-üç
Karar: Makalenin Editör tarafından yayın kabul edilebilmesi için en az iki hakemin kabul kararı vermesi gerekir.
Etik İhlal Şüphesi: Hakemler, araştırma veya yayının suistimalinden şüphelendiklerinde durumu Editöre iletmelidir. Editör, COPE tavsiyelerine uyarak gerekli işlemleri yürütmekle görevlidir.
Editör, araştırma makalesini gönderildiği gün inceler ve eğer makalenin daha fazla değerlendirmeye değer olduğunu düşünürse daha ayrıntılı bir inceleme için editör yardımcısına gönderir. Araştırma makaleleri için editör yardımcısı genellikle her makaleyi baştan sona okur. Tüm yazılar için iki veya üç hafta içinde ilk karara varmayı hedefliyoruz, ancak genellikle ilk karar, gönderimden sonraki birkaç gün içinde verilir. Edeb Erkan dergisinin çalışma için doğru dergi olduğunu düşünmüyorsak yazarlara çalışmalarını gecikmeden başka bir yere gönderebilmeleri için derhal bildiririz. Bu aşamada ret için olağan nedenler, yetersiz özgünlük ve konunun derginin kapsamı dışında kalmasıdır.
Makaleniz Edeb Erkan dergisi için uygunsa editör makalenizi iki dış hakeme gönderir. Hakemler, nihai kararı verecek olan editörlere tavsiyede bulunur. Hakemlerden raporlarını onaylamalarını ve onlara gönderdiğimiz makale üzerinde çıkar çatışmaları varsa beyan etmelerini istemekteyiz. Nihai karar, dış hakem değerlendirme süreçlerinden sonra Editör tarafından verilir.
Bazı makaleler ciddi araştırma suistimalinden şüphelenildiği durumlarda Edeb Erkan dergisinin etik editörü ve editörün uygun gördüğü üçüncü şahıslar tarafından da görülebilir.
Tüm makaleler için gönderildikten sonra 2 hafta içinde yayın hakkında nihai bir karara varmayı hedefliyoruz. Revizyona tabi bir yayın teklifinde bulunursak genellikle yazarlardan makalelerini revize ederek sisteme yüklemelerini isteriz.
Edeb Erkan dergisi, okurlara ve yazarlara olan bağlılığının bir parçası olarak makalelere açık erişim sağlar. Tüm makalelerimiz çevrimiçi olarak ücretsiz erişilebilirdir.
Yayınlanan makalenizde herhangi bir hata fark ederseniz, düzeltmenin yapılıp yapılmayacağını size bildirecek olan Editöre e-posta gönderebilirsiniz.
Editöryal Kadronun Çalışmalarına Yönelik Hakem Süreci İlkeleri
Dergi kurullarımızda görev yapanların dergimizde makale yayınlaması durumunda ilgili sayıdaki bütün görevleri askıya alınır. Kör hakemlik sisteminin ihlal edilmesine hiçbir şekilde izin verilmez. Bu türden yayınlar sayıdaki toplam makalelerin 1/3’ünü aşamaz.
Yazarların Sorumlulukları
Yazar, araştırma ve yayın eğitine uymalıdır.
Yazar, aynı çalışmayı birden fazla dergide yayımlamaya teşebbüs etmemelidir.
Yazar, makalenin yazımında istifade ettiği eserleri eksiksiz olarak kaynaklarda belirtmelidir.
Editörün Sorumlulukları
Editör yazıları yazarların etnik kökeni, cinsiyeti, vatandaşlığı, dini inancı veya siyasi düşüncesine bakmaksızın bilimsel içerik açısından değerlendirir.
Editör, yayınlanmak üzere gönderilen makalelerin adil bir şekilde çift-kör hakem değerlendirmesini yapar ve gönderilen makalelerle ilgili tüm bilgilerin yayınlanmadan önce gizli tutulmasını sağlar.
Editör, hakemlere yazıların gizli bilgi olduğunu ve bunun ayrıcalıklı bir etkileşim olduğunu bildirir. Hakemler ve yayın kurulu, yazıları başka kişilerle tartışamaz. Hakemlerin anonimliği sağlanmalıdır. Belirli durumlarda editör, bazı noktaları netleştirmek için bir hakemin incelemesini diğer hakemlerle paylaşabilir.
Yayının içeriğinden ve genel kalitesinden Editör sorumludur. Gerektiğinde düzeltme notu yayınlamak veya geri çekme işlemi uygulamak da onun sorumluluğundadır.
Editör; yazarlar, editörler ve hakemler arasında herhangi bir çıkar çatışmasına izin vermez. Sadece hakem atama konusunda tam yetkiye sahiptir ve yazıların dergide yayınlanmasına ilişkin nihai karardan Yayın Kurulu sorumludur.
Hakemlerin Sorumlulukları
Hakemlerin araştırma, yazarlar ve/veya araştırma fon sağlayıcıları ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması olmamalıdır.
Hakemlerin değerlendirmeleri objektif olmalıdır.
Hakemlerin kullandıkları dil ve üslûp, yazarı rencide edici olmamalıdır.
Hakemler, gönderilen makalelere ilişkin tüm bilginin, makale yayınlanana kadar gizli kalmasını sağlamalıdır.
Hakemler inceledikleri çalışmada telif hakkı ihlali veya intihal fark etmeleri durumunda bunu Editöre bildirmelidirler.
Bir makaleyi gözden geçirme konusunda kendini yetersiz hisseden veya belirlenen sürede incelemeyi yetiştiremeyeceğini düşünen bir hakem, inceleme sürecinden çekilmelidir.
Hakem süreci sırasında hakemlerin şu hususları dikkate alarak değerlendirmelerini yapmaları beklenir: Makale yeni ve önemli bir bilgi içeriyor mu?/Özet, makalenin içeriğini net ve düzgün bir şekilde tanımlıyor mu?/Yöntem bütünlüklü ve anlaşılır şekilde tanımlanmış mı?/Yapılan yorum ve varılan sonuçlar bulgularla kanıtlanıyor mu?/Alandaki diğer çalışmalara yeterli referans verilmiş mi?/Dil kalitesi yeterli mi?
Ön İnceleme ve Benzerlik Kontrolü
Çalışma; dergi yayın ilkelerine, akademik yazım kurallarına ve APA7 Atıf Sistemi’ne uygunluk açısından Editör tarafından kontrol edilir. Yazar(lar) çalışmalarını iThenticate raporlarıyla birlikte gönderirler. Ön inceleme en fazla 15 gün içinde tamamlanır. Benzerlik oranının %10’dan az olması gereklidir. Benzerlik oranı %1 göründüğü hâlde atıf ve alıntı usulünce yapılmamışsa yine intihal söz konusu olabilir. Bu açıdan atıf ve alıntı kuralları yazar tarafından bilinmeli ve dikkatlice uygulanmalıdır:
Atıf/Dolaylı Aktarma: Bir kaynaktaki düşünce, tartışma veya tespite atıf yapılıyorsa ve atıf yapılan görüş atıf yapan araştırmacının kendi kelimeleri ile satıra dökülüyorsa APA7 Atıf Sistemi’ne göre metin içi atıf şeklinde belirtilir. Yapılan atıf, eserin belli bir sayfasına ya da sayfa aralığına ise sayfa numarası verilmelidir. Şayet çalışmanın tümüne bir atıf varsa yani okuyucunun çalışmanın tümünü incelemesini gerektirecek bir boyutta atıf yapılmışsa dipnotta “Bu konuda bkz.”, “Bu görüş ile ilgili bkz.”, “Bu tartışma hakkında bkz.” veya sadece “bkz.” ifadesinden sonra kaynak belirtilmelidir.
Alıntı/İktibas: Eğer müracaat edilen kaynaktan ilgili kısım aynen, noktası ve virgülüne dokunulmadan, olduğu gibi alınıyorsa alıntılanan kısım “çift tırnak içinde verilir” ve APA7 Atıf Sistemi’ne göre kaynağı belirtilir. Doğrudan alıntılanan metin içerisinde var olan alıntılar ise ‘tek tırnak’ kullanılarak yazılır. Doğrudan alıntılanan kısım üç satırdan uzun ise (kırk kelimeden fazla ise) ayrı bir paragraf hâlinde gösterilir. Uzun alıntıların ana metinden ayırt edilmesi için normal metin boyutundan bir küçük yazı tipi boyutunda ve paragrafın tamamının soldan satır başı hizasında girintili olarak yazılması tercih edilmelidir. Doğrudan aktarılan metinde, anlamı değiştirmemek şartıyla bazı kelime, cümle ve paragraflar çıkarılabilir. Çıkartılan kısımların yerine üç nokta (…) konulur. Bir kaynaktan aynen alıntılanan kısmın “çift tırnak” içine alınmadan yazılması ve sadece sonunda kaynağın yazılması ile yetinilmesi doğru olmaz. Bu kurallara uyulmadığı takdirde yazar, yayın etiği ihlali (İntihal/Plagiarism) suçlamasına muhatap olabilir.
Hakem Süreci (Akademik Değerlendirme)
İlk aşamaları geçen çalışma, konu ile ilgili doktora tezi, kitap veya makalesi bulunan en az iki dış hakemin değerlendirmesine sunulur. Hakem süreci, çift taraflı kör hakemlik uygulaması çerçevesinde gizlilik içinde yürütülür. Hakemin incelediği çalışma hakkındaki görüş ve kanaatini ya metin üzerinde belirtmesi ya da online hakem formu üzerinde en az 150 kelimelik bir açıklama ile gerekçelendirmesi talep edilir. Yazara, hakem görüşlerine katılmaması halinde itiraz ve görüşlerini savunma hakkı verilir. Alan editörü, yazar ve hakem arasında, gizliliği koruyarak karşılıklı iletişimi sağlar. Hakem raporlarının ikisi de olumlu ise çalışma, yayımlanması için dizgi aşamasına aktarılır. İki hakemden birinin olumsuz kanaat belirmesi halinde çalışma, üçüncü bir hakeme gönderilir. Çalışmalar, en az iki hakemin olumlu kararı ile yayımlanabilir.
Tashih Aşaması
Hakemlerin inceledikleri metinde tashih yapılmasını istemeleri halinde, ilgili raporlar yazara gönderilir ve çalışmasını tashih etmesi istenir. Yazar, Word programında “Değişiklikleri İzle” özelliği açık olacak şekilde tashihlerini yapar veya metinde değişiklikleri kırmızı renk ile belirtir. Tashih ettiği metni Editöre sunar.
Editör Kontrolü
Editör, yazarın metinde kendisinden talep edilen düzeltmeleri yapıp yapmadığını kontrol eder.
Hakem Kontrolü
Tashih isteyen hakem, yazarın metinde kendisinden talep edilmiş düzeltmeleri yapıp yapmadığını kontrol eder.
Türkçe Dil Kontrolü
Hakem sürecinden geçen çalışmalar Editör tarafından incelenir ve gerekli ise yazardan tashih istenir. Kontrol işlemi, en fazla 15 gün içinde tamamlanır.
İngilizce Dil Kontrolü
Türkçe dil kontrolünden geçen çalışmalar, İngilizce Dil Editörü tarafından incelenir ve gerekli ise yazardan tashih istenir. İngilizce dil editörünün kontrol işlemi, en fazla 15 gün içinde tamamlanır.
Dizgi ve Mizanpaj Aşaması
Yayımlanması kararlaştırılan çalışmaların dizgi ve mizanpajı yapılarak yayına hazır hale getirilir ve incelenmek üzere yazarına gönderilir. Bu aşama en fazla 3 gün sürer.
Ulusal ve Uluslararası İndekslere Veri Gönderimi
Yayımlanan sayıya ait veri ilgili indekslere 15 gün içinde iletilir.