Rumeli’de Bir Bektaşi Babası: Mehmet Tevfik Bey Baba

A Sufi in Bektashi’s Baba: Mehmet Tevfik Bey Baba

Öz

Kırım’ın Bahçesaray kentine bağlı Özenbaş köyünden göç eden Hacı İsmail Ağa ile Hatice Hanım’ın oğlu olan Tevfik Bey Baba İstanbul Vezneciler’de 1837 yılında doğmuş, 1896 yılında Trablusgarp’ta hakka yürümüştür. Tevfik Bey’in babası Hacı İsmail Ağa, o dönemde satılan tekke arazilerinden günümüzdeki  adı ile Âriz Baba olan köyündeki tekkesi ile yakınındaki Tekke Şeyhler Köyü’ndeki Kamber Baba Tekkesi’nin arazilerini satın alır. Babasının ölümü sonrası bu arazilerin sahibi ailenin tek oğlu dokuz yaşındaki Tevfik Bey olur. Tevfik Bey, Bektaşiliğe girmesi ve ardından mürşid olması ile Tevfik Bey Baba olarak anılmaya başlar. Yakın çevresi, Bektaşiler ve tasavvufa bağlananlar ile yakınlığı ve onlara yardımı ile ünü kısa zamanda Trakya’ya yayılır. Yakın zamanda Trakya Babağân Bektaşilerinden olan Tevfik Bey Baba’nın hüzünlü bir hayat hikâyesi vardır. İnancı ve taviz vermeyen kişiliği yüzünden birçok kez soruşturma geçirir ve Trablusgarp’a sürgün gönderilir. Sürgün sonrası Trablusgarp’ta vefat eder. Ölümünden sonra malların bir kısmı açgözlü kişiler tarafından talan edilir ve bir kısmına da devlet tarafından el konulur ve aile dağılır. Bektaşiliğin Trakyadaki önemli temsilcilerinden olan, Kırklareli ve çevresindeki Bektaşilerce ismen bilinen ve saygıyla anılan Tevfik Bey Baba’ya dair yaptığımız araştırmalar sonucu dağılan aile fertlerinin birçoğuna ulaşarak onlardan çeşitli resimler ve belgeler aldık. Osmanlı Arşivinden Tevfik Bey Baba ve ailesine ait belgelerin tümüne ulaşarak bu belgelerin tercüme edilmesini sağladık. Aynı zamanda şair olan Tevfik Bey Baba’ya ait 20 adet şiire ulaştık. Yaptığımız bu çalışmalarla kültürel mirasımızın önemli taşıyıcıları olan ozanlarımızın Trakya’daki öncü isimlerinden olan Tevfik Bey Baba’nın inanç dünyasını, şiirlerini, hayat görüşünü derleyerek bölge ve Bektaşilik için önemli bir değerin kaybolmasına engel olmayı amaçladık. 

Anahtar Kelimeler: Tevfik Bey Baba, Bektâşilik, Amucalar, Bedreddinîler.