Hacı Bayram Veli'nin Tarikatı ve Tarikat Silsilesi: Hacı Bayram Veli'nin Tarikatı ve Silsilesinde Oluşan Belirsizlik
Hacı Bayram Veli's Sect And Sect's Lineage: The Uncertainty Created In Hacı Bayram Veli's Section And Secret
DOI:
https://doi.org/10.59402/EE001202205Anahtar Kelimeler:
Hacı Bayram Veli, Somuncu Baba, Şeyh Hamid Veli, Yusuf Hakiki, Şeyh Cüneyt, Şeyh Haydar, Tac, Kızılbaş.Öz
Osmanlı Devleti siyasi sınırları içerisinde Erdebil tekkesi ekseninde iki farklı erkan ve faaliyet yürütüldü. Bunlardan bir tanesi Somuncu Baba / Şeyh Hamid Veli (ö. 1412), Hacı Bayram Veli (ö. 1430) ve Yusuf Hakiki Baba (ö. 1488) tarafından takip edilen Erdebil Tekkesinin geleneksel usul ve erkanı idi. Diğeri ise Şeyh Cüneyt ile görünen siyasi, ideolojik programını meşru kıldığı yeni usul ve erkandı. Her iki usul ve erkan, aynı zaman ve mekânda Erdebil Tekkesi halife ve müritlerinin bulunduğu bütün tekkelerde yürüdü ve yeni uygulamaya konulmaya çalışılan erkan, her iki erkanı sürdürenler arasında anlaşmazlık ve mücadeleye neden oldu. Aşamalı olarak Şeyh Cüneyt (ö. 1460), Şeyh Haydar (ö. 1488) ve Şah İsmail (ö. 1524) tarafından Erdebil Tekkesinin kadimden devam eden erkan, usul ve kisvesini değiştirerek geçmiş ve geçmişle bağlantılı uzantılarından kurtulmaya çalıştı. Erdebil Tekkesinin farklı programı giderek Şeyh Cüneyt ile genişledi ve Şeyh Cüneyt ardından Şeyh Haydar ve oğlu Şah İsmail ile tekke, müstakil bir devlete dönüştü. Diğer yandan Erdebil Tekkesi, Somuncu Baba / Şeyh Hamid Veli, Hacı Bayram Veli ve ardıllarından sonra birden fazla tarikat adıyla faaliyete başladı ve bu tarikatların temsil ettiği erkanın parçası oldu. Bu çatışma ve mücadele neticesinde farklı iki anlayış ortaya çıktığında Erdebil Tekkesine bağlı topluluklar, kendi içerisinde iki ana usul ve erkan arasında kaldı. Şeyh Haydar döneminde ortaya çıkan Kızıl Taç ile Erdebil Tekkesinin kisvesi yeni dilim ve renkleriyle yeni erkanı uygulayanların alameti farikası olurken kadimden devam eden erkanı sürdürenlerden de farklılaştırdıkları hususlardan bir tanesi olmuştu.
Anahtar Kelimeler: Hacı Bayram Veli, Somuncu Baba, Şeyh Hamid Veli, Yusuf Hakiki, Şeyh Cüneyt, Şeyh Haydar, Tac, Kızılbaş.
İndirmeler
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Ahmet Taşğın- Hakkı Taşğın- Aykut Can Tuğcu- Fatih Güntay Himoğlu
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Bu dergide yayınlanan makalelerin telif hakkı yazarına aittir. Yazarlar böylelikle makaleyi çoğaltma, temsil, basım, yayın, dağıtım ve internet yoluyla iletim de dahil olmak üzere her türlü umuma iletim haklarını kullanma hakkı kendisindedir. Makalenin herhangi bir bölümünün başka bir yayında kullanılmasına Edeb Erkan (EE) dergisinin yayıncı kuruluş olarak belirtilmesi ve dergiye atıfta bulunulması şartıyla izin verilir. Atıf yapılırken dergi adı, makale adı, yazar(lar)ın adı soyadı, sayı no ve yayın yılı verilmelidir.
Dergide yayınlanan yazılardaki görüşlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.
Bu dergide yayınlanan makaleler Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır. Bu lisans, açık erişimli bir makalenin ticari olmayan bir şekilde tekrar kullanılmasına, yazar doğru atfedildiği sürece izin verir.
Nasıl Atıf Yapılır
