Hamide Şehidi, Dervişan-ı Bektaşi der İsnad-ı Teşkilat-ı İdari Asitan-ı Kuds-i Rızavi ez-Safaviyye ta-Kaçar
Bektashi Sufis (Dervishes) In the Documents of the Administrative Apparatus of Astan Quds Razavi From the Safavid to the Qajar Era
DOI:
https://doi.org/10.59402/EE004202311Anahtar Kelimeler:
Bektaşi Tarikatı, Bektaşi Dervişleri, Astan-i-Kuds-i Razavi.Öz
Astan-i-Kuds–i Razevinin resmî kurumlarının arşivlerindeki maliye ve muhasibe ile ilgili belgelerinde, 1069 yılında İman Rıza türbesi yakınlarında yaşamış olan dervişlerin isimlerine rastlanmıştır. Bu topluluk, Safevi, Afşar ve Kaçar dönemlerinde İmam Rıza türbesinden mali yardım alıyorlardı. Bektaşi tarikatının hakkında araştırmalar yapılmış olmasına rağmen bu belgeler henüz araştırılmamıştır. Bu nedenle bu makale, betimsel ve analitik bir yöntem ile kütüphane dokümanları ve kaynaklarındaki bilgilere dayanarak, öncelikle bu belgelerinin içeriğini tanıtmak, ikincisi Bektaşi dervişlerinin İmam Rıza türbesi ile ilişkilerini ve yardım alma nedenlerini araştırmaktır.
Anahtar Kelimeler: Bektaşi Tarikatı, Bektaşi Dervişleri, Astan-i-Kuds-i Razavi.
İndirmeler
Referanslar
Alimzade, H. & Muhber Dezfuli, F. (1385). Nakdi ber-Makale-i Hac Bektaş Veli ve Tarikat-ı Bektaşiyye, Tarih-i İslam, 26, ss. 95-105.
Buse, H. (1367). Pejuheşi der-Teşkilatı Divan-ı İslami. Tercüme-i Gulamrıza Verhıram. Müessese-i Mutalaatı ve Tahkikat-ı Ferhengi.
Cemalifer, M. (1391). Mukaddime-i ber-Şinaht-ı Camia-i Aleviyan-ı Türkiye. Emir Kebir.
Eflaki, Ş. A. (1342). Menakıbu’l-Arifin. be-Kuşeş Tahsin Yazıcı. Dünya Kitab.
Enzabi, N. R. vd. (1388). Bistu Vakıfname ez Horasan. Bünyad-ı Pejeheşhay-ı İslami Astan-i Kuds-i Rezavi.
Fraser, J. (1343). Tarih-i Nadir Şah-ı Efşar, Terceme-i Ebulkasım Nasırulmelik. Pasarkad.
Gölpınarlı, A. (Tarihsiz). Pir Sultan Abdal, Terceme-i Şahab Veli, İran Şinaht, ss. 107-129.
Hanizade, M. (1391). Muarrifi Yeki ez-Mevkufat-ı Astan-i Kuds: Mevkufe-i Atiki, Pejuheşname-i Mutalaat-ı Esnadı ve Arşivi, 1, ss. 150-197.
Hasanabadi, E. (1386). Nigahi be-Esnad-ı Sivergal der-Devre-i Safevi, Gencine-i Esnad, 67, ss. 43-78.
İbrahim Reda, A. (1389). Seyr-i Tarihi Tarika-i Bektaşiyye. Salis.
İmami Hoyi, M. T. (1392). Türkan, İslam ve Alevigeri-Bektaşigeri der Anatolu. Pejuheşgah-ı Ulum-i İnsani ve Mutalaat-ı Ferhengi.
İmami Hoyi, M. T. (Tarihsiz). “Kıyamhay-ı Alevi-Bektaşi Anatolu”. Danişgahı’z-Zehra, 66, ss. 17, 21-38.
İtimadussultana, M. H. H. (1362). Matlau’ş-Şems. Mukaddime ve Fihirst-i Muhammed Peyman. Pişgam.
Kaimmakamı, C. (1350). Mukaddime ber-Şinaht-ı Esnad-ı Tarihi. Encümen-i Âsar-ı Milli.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 15766/83.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 15773.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 15773/80.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 16050/13, 14.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 16117/10.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 16570/36.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 16890/11, 12.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 16890/9, 10.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 2076/3, 7, 8.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 21558/1, 2.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 23796/15, 16.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 23800/6, 36.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 24097/5, 6.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 24105/5, 6.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 24175/10, 11.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 24762/7.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 24819/57, 58.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 30195/2, 3.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 30328/1, 2, 4, 5, 6.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 30436/245, 246.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 33264/142.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 34201/11, 32.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 34501/55, 56.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 34699/3.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 35317/3.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 36127/21.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 36128/9, 10.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 36136/19.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 36752/7, 8.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 37389/29.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 37725/52, 253.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 44638.
Merkez-i Astan-i Kuds-i Razavi. Şumarahay-ı Senet, 44645/23.
Merkez-i Horsanşinasi Astan-i Kuds-i Rezavi. (1379). Tomar-ı Alişahi-1160 Kameri, baz-Havani ve Tashih-i Merkez-i Horasanşinasi Astan-i Kuds-i Razavi.
Merkez-i Horsanşinasi Astan-i Kuds-i Rezavi. (1379). Tomar-ı Azdulmelik-1373 Kameri, baz-Havani ve Tashih Merkez-i Horasanşinasi Astan-i Kuds-i Razavi.
Muhber Dezfuli, F. (1389). Peydayiş-i Tarikat-ı Alevi-Bektaşi der-Anatolu. İlmi ve Ferhengi.
Mukaddem, A. R. (1389). Vakıfname-i Zaviye-i Bektaşi der-Hoy, Vakf-ı Miras-ı Cavidan, 70, ss. 109-124.
Müstevfi, İsmail bin H. (1317 Kameri). Âsaru’l-Rızaviyye. Çap-ı Sengi.
Müstevfilmemalik, Muhammedrefi bin H. (1385). Düsturu’l-Müluk Mirza Refia. Be-Tashih Muhammed İsmail Marçinkovsky, Terceme-i Ali Kürdabadi. Merkez-i Esnad ve Tarih-i Diplomasi.
Refik, A. (1373). Şiaiyan ve Bektaşiyan der-Karn-i dehum/Şanzdehum. Maarif, 1.
Rüstemi, A. (1385). Münasebat-ı Teşüyyü ve Tasavvuf der-Anatolu ve Tesiri An ber-Hemgeray-ı Safeviyan ve Türkmenan İn Mıntıka, Tarih-i Âyine-i Pejuheşi, 4, ss. 41-70.
Sadrulmetalihini Lahicani, Muhammed bin Muhammed A. (1386). Tarih ve Coğrafyay-ı Şehr-i Meşhed. Tashih Muhammed Rıza Kassabiyan, Ensar.
Sıfatgül, M. (1379). Miras-ı Safeviyan; Tekapohay-ı Nadir Şah, Saht-ı Nehad-ı Vakfı der-Ahdi Efşariyan, Zamime-i Mecelle-i Danişkede-i Edebiyat ve Ulum-i İnsani, 1, ss. 255-285.
Semia, M. (1368). Tezkiratül-Müluk, be-Küşeş: Mohammad Debirsiyaki, Talikatı: Minorsky, Tercüme-i: Mesud Recebniya. Emir Kebir.
Seydi Ferhad, M. (1392). Nigahi be-Coğrafyay-ı Tarih-i Şehr-i Meşhed. Meşhed: Merkez-i Pejuheşhay-ı Şuray-ı İslami Şehr-i Meşhed.
Subhani, T., & Ensari, K. (1355). Hacı Bektaş Veli ve Tarikat-ı Bektaşiyye. Danişkede-i Edebiyat ve Ulum-i İnsani Tebriz, 120, ss. 505-546.
Şamlı, A. A. & Hüseyinhanı, H. (1382). Rişehay-ı Çalış ve Dergiri Miyan-ı Safeviyan ve Osmaniyan, Tarih der-Âyine-i Pejuheş, 4.
Şehidi, H. (1391). Tarh-ı Pejuheşi: Güzide-i Pervançeha, Erkam ve Talikçehay-ı Astan-i Kuds-i Rezavi der-Devre-i Safeviyye. Mesub-ı Sazman-ı Kitabhaneha, Müzeha ve Merkez-i Esnad-ı Astan-i Kuds (der-Dest-i İntişar).
Şehidi, H. (1392). Berresi Pervançeha der-Esnad-ı Teşkilat-ı İdarey-i Astan-ı Kudsi der-Devre-i Safevi, Gencine-i Esnad, 23, ss. 6-24.
Şeybi, K. M. (1387). Teşeyyü ve Tasavvuf ta-Ağaz-ı Sedde-i Düvazdehumi Hicri. Tercüme-i Alirıza Zekâveti Karagezlü. Emir Kebir.
Şirazi, M. A. (Tarihsiz). Tarayikü’l-Hakayik, Tashih Muhammed Cafer Mahcub. Kütübhane-i Senai.
Şirdil, T., & Razenhan, M. H. (1390). Berresi Nakş ve Karkerd-i Tarikathay-ı Sufi derİmparatori Osmani ba-Tekid ber-Tarikat-ı Bektaşiyye, Tarih der-Ayine-i Pejuheş, 3, ss. 129-159.
Şirvani, H. Z. (1362). Bostanu’l-Siyahah. Kütübhane-i Senai Kitabevi.
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Maryam Soltani
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Bu dergide yayınlanan makalelerin telif hakkı yazarına aittir. Yazarlar böylelikle makaleyi çoğaltma, temsil, basım, yayın, dağıtım ve internet yoluyla iletim de dahil olmak üzere her türlü umuma iletim haklarını kullanma hakkı kendisindedir. Makalenin herhangi bir bölümünün başka bir yayında kullanılmasına Edeb Erkan (EE) dergisinin yayıncı kuruluş olarak belirtilmesi ve dergiye atıfta bulunulması şartıyla izin verilir. Atıf yapılırken dergi adı, makale adı, yazar(lar)ın adı soyadı, sayı no ve yayın yılı verilmelidir.
Dergide yayınlanan yazılardaki görüşlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.
Bu dergide yayınlanan makaleler Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır. Bu lisans, açık erişimli bir makalenin ticari olmayan bir şekilde tekrar kullanılmasına, yazar doğru atfedildiği sürece izin verir.
Nasıl Atıf Yapılır
