Muhît Tabâtabâî, Derviş Postundan Saltanat Tahtına

Öz

Muhît Tabâtabâî’nin “Ez-Taht-i Post-i Dervişi ta Taht-i Şehriyari” (Derviş Postundan Saltanat Tahtına) adlı çalışması, İran tarihindeki sosyokültürel ve siyasi dönüşümleri kapsamlı bir şekilde ele alan önemli bir kaynaktır. Hicrî 1345/ Milâdî 1966 yılında Salname-i Vahid dergisinin 31, 33 ve 34. sayılarında yayımlanan bu çalışma, Sâsânî ve Safevi dönemleri arasında tarihsel süreklilikler ve kırılmaları karşılaştırmalı bir perspektifle inceleyerek Safevilerin Kürt kökenlerine ilişkin tartışmalara odaklanmaktadır. Şeyh Safiyüddin’in, Kürt aşiretleri ve bölgesel topluluklarla olan ilişkileri, Safevi hareketinin kökenlerine dair tarihsel belgeler ışığında incelenmiştir. Özellikle Erdebil merkezli dini ve siyasi faaliyetlerin İran’daki sosyokültürel yapıları nasıl etkilediği araştırılmaktadır. Çalışma Safevi hanedanının Şiiliğe geçiş sürecini, bu süreçte tarikat yapısının etkilerini ve Osmanlı-Safevi çatışmalarının ideolojik, sosyal ve askeri boyutlarını derinlemesine analiz etmektedir. Tabâtabâî, İran tarihinde Safeviler aracılığıyla oluşan yeni bir siyasal kimliğin ortaya çıkışını tartışırken, Safevilerin mirasının bölgesel ve küresel boyutlarını kapsamlı bir şekilde ortaya koymaktadır.