Naim Frashëri’nin şiirinde bülbül ve Fars gülü sembolü
DOI:
https://doi.org/10.59402/EE008202508Anahtar Kelimeler:
Naim Frashëri, Arnavutluk, Farsça Şiir, Sufizm.Öz
Farsça ve Arnavutça şiir, kendi bölgelerinde ve ötesinde derin kültürel, tarihi ve edebi öneme sahiptir. Dilsel ve tematik gelenekleri farklı olsa da, her iki şiir geleneği de kimlik, direniş, maneviyat ve güzelliği ifade etmek için önemli araçlar olarak hizmet eder. Fars şiiri, bin yılı aşan mirasıyla dünyanın en etkili edebî geleneklerinden biridir. Fars şiiri, İslami bir mistik gelenek olan Sufizm ile derinden bağlantılıdır. Rûmî, Hâfız ve Attar gibi şairler ilahi aşk, ruhun yolculuğu ve Tanrı ile birlik temalarını keşfetmek için şiir kullanmışlardır. Özellikle Rûmî, maneviyat ve şiirsel güzellik arasında kurduğu köprüyle dünya çapında tanınmaktadır. Farsça şiir, özellikle yabancı egemenliği veya kültürel baskı dönemlerinde Fars (İran) kimliğinin merkezinde yer almıştır. Fars dilinin ve Zerdüşt, İslami ve İslam öncesi kültürel mirasın korunmasına yardımcı olmuştur. Osmanlı yönetimi sırasında ve daha sonra siyasi baskılar sırasında (Enver Hoca rejimi de dâhil olmak üzere) şiir, Arnavut dilini ve kültürel kimliğini korumanın bir yolu haline geldi. Naim Frashëri gibi şairler şiirleriyle Arnavut Ulusal Uyanışı’nda (Rilindja Kombëtare) etkili oldu. Arnavut şiiri genellikle özlem, aşk, kayıp ve özgürlük gibi güçlü duyguları ifade eden lirizmi vurgulamaktadır. Sözlü geleneğe derin kökleri olan bu şiir türünde, halk şarkıları ve destansı şiirler kırsal ve ulusal hikaye anlatımında önemli bir rol oynamaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Adonis. Sufi aesthetics dimension, www.iemed.org, pg 29, 38
Ainsworth, R. Spofford. (1885). Characteristics of persian poetry, Vol 140, No 341, fq 330-331.
Aruçi, M. (1996). “Fraşiri, Naîm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslamm Ansiklopedisi, Cild 13, ss. 195-197.
Baba Rexhepi. (1996). Misticizma dhe Bektashizmi. Urtësia.
Bica, L. (2009). Naimi në Kostandinopojë.
Bulo, J. (1999). Tipologjia e lirikës së Naim Frashërit.
Çollaku, Sh. (1973). “Tradita letrare dhe fillimet poetike të Naim Frashërit”, Studime dhe Artikuj për autorë dhe probleme të Letërsisë së Rilindjes dhe Pavarësisë, USHT, fq 194.
Çollaku, Sh. (2007). Tradita letrare. Fillimet Poetike Të Naim Frashërit.
Dibra, F. (2025). “Arnavut Bektaşilerinin hazırladıkları Arnavutça kitaplar (19. yüzyıl-2024)”. Edeb Erkan, (7), 71-96. https://doi.org/10.59402/EE007202505
Frashëri, N. (1995). Parajsa, Vepra 2, Shtëpia Botuese, Naim Frashëri.
Frashëri, N. (2005). Ëndërrime.
Frashëri, N. (2005). Tehajjulat Fondacioni Saadi Shirazi.
Hysa, M. (1979). Jehona.
Hysa, M. (1979).” Bukurija e Naim Frashërit dhe dashuria e Çajupit”, Jehona, nr 1-2, Shkup.
Kahjami, O. (2005). Rubairat, Argeta LMG.
Khajami, O. (2012). Rubairat, Reklama.
Kokalari, M. Dosja 14, Fondi 437, AQSH.
Ndocaj, F. (1937). “Naim Bej Frashëri, mistiku, atëdhetari e dashunori në liriket, Lulet e Verës” Java.
Qerimi, B. (2000). Poetika e Naim Frashërit, Botimet Toena.
Qose, R. (1989). Porosia e madhe.
Renard, J. (2005). The A to Z of Sufism. United Kingdom.
Rumiu, M. Xhelaledin. (2007). Divani i Shamsi Tabrizit, Botimet Ideart.
Rypka, J. (1968). History of Iranian literature. Edited by Karl Jahn, Reidel Company Holland.
Schimmel, A. (1975). Mystical dimension of Islam’s. The University of North Carolina Press Chapel Hill.
Schimmel, A. (1992). A Two-Colored Brocade: The Imagery of Persian Poetry. The University of North Carolina Press Chapel Hill.
Shirazi, H. (2004). Kur Nis të çelë tulipani, Globus R.
Shirazi, H. (2006). Poezi, Onufri.
Shirazi, S. (2003). Gjylistani dhe Bostan, Uegen, Onufri.
Shuteriqi, Dh. (1982). Naim Frashëri.
Sülçevsi, İsa. (2025). “Naim Fraşiri, Bektaşî Kitabı”. Edeb Erkan, (7), 157-175. https://doi.org/10.59402/EE007202509
Sulejmani, S. (1967). Jehona, Nr 4, Shkup.
Tomorri, Baba A. (1942). “Naim Frashëri dhe kënga e shenjtë, Perëndija në Lulet e Verës”, Gazeta Tomorri i Vogël, nr 14, fq. 5.
Tomorri, Baba A. (1942). “Naim Frashëri në Lulet e Verës; kënga Bilbili”, Gazeta Tomorri i Vogël, nr 13, fq. 4.
Tomorri, Baba A. (1942). “Si e këndon Bukurinë”, Gazeta Tomorri i Vogël, nr. 5, fq. 4.
Yerdemir, Ş. (2023). “Naîm Frâşirî ve Türk ve Fars Edebiyatında Öne Çıkan Eserleri”, Şarkiyat Mecmuası, 42, 403-422.
Zijai, Ali A. (1999). “Gjuha e zemrës ose njohja e university”, Perla, nr 4, pg. 126.
Zijai, Ali A. (2000). “Gjuha e zemrës ose njohja e universit”, Perla, nr 4.
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Blerina Harizaj
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Bu dergide yayınlanan makalelerin telif hakkı yazarına aittir. Yazarlar böylelikle makaleyi çoğaltma, temsil, basım, yayın, dağıtım ve internet yoluyla iletim de dahil olmak üzere her türlü umuma iletim haklarını kullanma hakkı kendisindedir. Makalenin herhangi bir bölümünün başka bir yayında kullanılmasına Edeb Erkan (EE) dergisinin yayıncı kuruluş olarak belirtilmesi ve dergiye atıfta bulunulması şartıyla izin verilir. Atıf yapılırken dergi adı, makale adı, yazar(lar)ın adı soyadı, sayı no ve yayın yılı verilmelidir.
Dergide yayınlanan yazılardaki görüşlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.
Bu dergide yayınlanan makaleler Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır. Bu lisans, açık erişimli bir makalenin ticari olmayan bir şekilde tekrar kullanılmasına, yazar doğru atfedildiği sürece izin verir.
Nasıl Atıf Yapılır
