Makale Yan Taraf
DOI:
10.59402/EE004202313Özet
Bu makale Bektaşilerin, farmasonlara benzer bir örgütlenme ile II. Abdülhamid karşıtı 1908 Jön Türk Devrimi’nin hazırlanmasında önemli bir rol oynadıklarını ileri sürmektedir. Bektaşiler Türk diline ve kültürüne bağlılıkları nedeniyle Melamilerle beraber Balkanlarda ve Anadolu’da yenilikçi hareketlerin öncüsü olmuştur. Bu hareket ilmî, felsefî ve edebî alanda milli bir düşünce üretmeye çalışmış ve bu alanlarda Fars ve Arap etkisini azaltma amacı taşımıştır. Jön Türkler özellikle Bektaşi tekkelerini toplanma alanları ve propaganda merkezleri olarak kullanmıştır. Bektaşiler ile II. Abdülhamid arasında aleni bir düşmanlık olmasa da Yeniçerilerin geçmişte yaptığı gibi Bektaşilerin de bu dönemde yenilikçi bir konum benimsedikleri ve otorite karşıtı girişimleri destekledikleri görülmektedir. Çalışmada dönemin tanıklarından elde edilen bilgilerin yanı sıra Birge, Davey gibi araştırmacıların eserlerinden faydalanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Bektaşilik, Jön Türkler, Yenilik, 1908 Jön Türk Devrimi, Farmasonlar.
Kaynaklar
Kuran, E. (1959). Ernest Edmondson Ramsaur, Jr. The Young Turks, Prelude to the Revolution of 1908 (=Genç Türkler, 1908 İnkılâbına Hazırlanış). Princeton Oriental Studies: Social Science, 2, Princeton University Press, Princeton, New Jersey, 1957. [Kitap Tanıtımı]. Belleten, 23 (92), ss. 659-660.
Ramsaur, E. E. (1942). The Bektashi Dervishes and The Young Turks. Moslem World, 32, pp. 7-14.
Ramsaur, E. E. JR. (1957). The Young Turks, Prelude to the Revolution of 1908. Princeton University Press.
Ramsaur, E. E. (2004). Jöntürkler 1908 İhtilalinin Doğuşu. Çeviren M. Önal Mengüşoğlu, Pınar Yayınları.
Tansel, F. A. (1962). Dr. Ernest Edmondson Ramsaur, Jr., The Young Turks, Prelude to the Revolution of 1908, S. XII+18o, Princeton University Press, Princeton, New Jersey, 1957. [Kitap Tanıtımı]. Belleten, 26(102), ss. 391-403.