Makale Yan Taraf
DOI:
10.59402/EE006202403Özet
Bu çalışma, Muhammed Şerif el-Hüseynî elAlevî ve Huccetü’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin” isimli eseri konu edinmektedir. Makalede, Huccetü’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin’nin Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, No: 372’de bulunan nüshası değerlendirilmiştir. Eserde Yesevîlik, Ahmed Yesevî, Ahmed Yesevî’nin halifeleri, cehrî zikir, Yesevîlik ve Nakşîbendîlik gibi konular yer almaktadır. Muhammed Şerif el-Hüseynî el-Alevî ve Huccetü’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin, Yesevîlik konusunun önemli kaynaklarından birisidir. Eserin müellifi Muhammed Şerif el-Hüseynî el-Alevî, hem Yesevî hem de Nakşîbendî şeyhidir. Huccetü’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin, mukaddime ve üç bölümle bir tetimme’den oluşmaktadır. Makalede Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, No: 372’da bulunan yazma nüsha değerlendirilmiştir. Çalışmada, eserin konu ve bölümleri ayrıntılı bir şekilde tanıtılmıştır. Muhammed Şerif el-Hüseynî elAlevî eserinde, zikir, hafi cehrî ve özellikle cehrî zikrin delillerini ayet, hadis ve farklı eserlerden yararlanarak aktarmaktadır. Muhammed Şerif el-Hüseynî el-Alevî ve Huccetü’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin’inde verilen bilgiler, farklı kaynaklarla birlikte değerlendirilip genişletilmiştir. Sonuç olarak yazar eseri ve eserinin içeriği Yesevîlik ve Yesevîlik Nakşîbendîlik etrafında değerlendirilmiştir. Müellifin tarikat silsilesi Ahmed Yesevî’nin halifesi Hakim Ata olarak bilinen Süleyman Bakırgani’ye ulaşmaktadır. Müellifin tarikatı dikkate alındığında Yesevîlik ve Nakşîbendîlik tarikatı arasındaki ilişkiyi zikir konusu etrafında aktarmış ve bu ilişkinin takip edilmesi bakımından eser, önemli bir yere sahiptir.
Kaynaklar
Akumuşkin, O., Kuşev, V., & Salahetdinov, M. (1964) Persidskie i Tadcikiskie Rukopisi İnstituta Narodov Azii AN SSSR, Kratkiy Alfavitniy Katalog, Nauka.
Ali b. Hüseyin Safi. (1977). Reşahat-ı Aynu’l-hayât, Cild I-II. Tasnif ve Tertib Ali Asgar Muiniyan. İntişaratı Bünyadı Nikukari Nuryani.
Ali Şir Nevai. (1979). Nesâyimü’l-Mahabbe min Şemâyimi’l-Fütüvve. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Alizadeh, A. (2001). Muhammed Şerif el-Hüseynî ve Huccetü’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin adlı eseri. (Tez No: 102647) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
DeWeese, D. (2000). “The Yasavi Order and Persian Hagiography in Seventeenth-Century Central Asia”, The Heritage of Sufism, III, pp. 389-414. https://doi.org/10.4324/9781003420873-9
Gülensoy, T. (1991), Bakırgan Kitabı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 4, ss. 535-536.
Hakîm Ata Kitabı. (2007). Hazırlayan Münevver Tekcan. Beşir Kitabevi Yayınları.
Hasan, N. (2007). “Âlim Şeyh ve Lemehât Min Nefehâti’l-Kuds İsimli Eseri”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 8/18, 229-242.
Hasan, N. (2007). ”Âlim Şeyh ve Lemehât Min Nefehâti’l-Kuds İsimli Eseri”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, cilt, VIII, Sayı 18, 229-242.
Hazini. Cevahiru’l-ebrar min emvaci’l-bihar, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, No: 3893.
Hoca Ahmed Yesevi. (2022). Divan-ı Hikmet Hikmetler Mecmuası-Mısır Nüshası 1650. Hazırlayan Mehmet Mahur Tulum. Ketebe Yayınevi.
Hoca Fethullah İbn Abdülbâsıt Azizegi, Menâkıb-ı Şeyh Muhammed Âlim Azizân, Medine-i Münevvere, Ârif Hikmet kütüphânesi, No: 902/107.
Kara, M. (1997). “Hakîm Ata”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Aansiklopedisi, Cild 15, ss. 183-184.
Köprülü, F. (1981). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Muhammed Âlim Sıddıkî. (1986). Lemehat min nefahati’l-Kuds. Naşir Muhammed Nezîr Rânchâ, Merkez-i Tahkikat-ı Farisi İran ve Pakistan ve Müesseset-i İntişarat-ı İslami-Lahor.
Muhammed Şerif el-Hüseynî. Huccetu’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Farsça Yazmalar No: FY 658.
Muhammed Şerif el-Hüseynî. Huccetu’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin. Özbekistan Fenler Akademisi Biruni Şarkiyat Enstitüsü Kütüphanesi No: 4164.
Muhammed Şerif el-Hüseynî. Huccetü’z-Zakirin Li-Reddi’l-Münkirin. Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, No: 372.
Nasıruddin Buhârî. (1910). Tuhfetü’z-zâirîn.
Özaydın, A. (1993). “Canoğulları”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedesi, Cild 7, ss. 154-155
Togan, Z. V. (1953). “Yeseviliğe Dair Bazı Yeni Malumat”, Fuad Köprülü Armağanı, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, ss. 523-529.
Togan, Z. V. (1953). “Yesevîliğe Dair Bazı Yeni Malûmat”. 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, ss. 523-529
Tosun, N. (1997). “Yeseviliğin ilk Dönemine Aid Bir Risale: Mir’atü’l-kulüb”, İlam Araştırma Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 41-86.
Tosun, N. (1997). “Yesevîliğin İlk Dönemine Ait Bir Risale: Mir’âtü’l-Kulûb”, İlam Araştırma Dergisi, Sayı 2, ss. 41-85;
Tosun, N. (1998). “Ahmed Yesevi’nin Menakıbı”, İlam Araştırma Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 73-81.
Tosun, N. (1998). “Ahmed Yesevi’nin Menakıbı”, İlam Araştırma Dergisi, Sayı 1, ss. 73-81.
Tosun, N. (2013). Türkistan Dervişlerinden Yâdigâr, Erkam Yayınları.
Tuyakbayev, O. (2024). “Ishāq Hudja Bin Ismâ‘Īl Atā’nin “Hadīqat Al-’Ārifīn” Risalesinin Yazmaları”. Edeb Erkan, (5), 29–53. https://doi.org/10.59402/EE005202402
Xoca Ahmad Yassavıy. (2019). Divan-ı Hikmet. Nashrga Tayyorlovchilar İbrohim Haqqul&Nodirxon Hasan. Book Media Neşriyatı.
Xoca Ahmad Yassavıy. (2021). “Haqdin O’zgani Dеma”. Hikmetler. Nashrga Tayyorlovchilar İbrohim Haqqul&Nodirxon Hasan. Ankara: Akçağ Yayınları.