Tezkire-i Buğra Hanî adlı eser bağlamında Üveyesilerde Hac olgusu
DOI:
https://doi.org/10.59402/EE008202513Anahtar Kelimeler:
Hac, Mekke, Veysel Karani, Bibi Helvai, Üveysî Menkibeleri.Öz
Orta Asya’da Farsça olarak kaleme alınan eserlerden biri Tezkire-i Meşayih-i Üveysîyye’dir. Bu eserin müellifi Ahmed b. Sa’deddîn el-Özgeni Nemengani’dir. Üveysî sufilerine hasredilen bu eserde tarikat şeyhlerinin kısa hayat hikâyeleri efsanevi ve menkıbevi rivayetlerle ele alınır. Dönemin mübalağalı anlatımının yer aldığı eserin dili ise oldukça sadedir. Eserin yazım stilinden 17. asırda kaleme alındığı anlaşılır. Her bir tarikat büyüğünün evvela ismi, ardından lakabı ve kısa hayat hikâyesinin yer aldığı bölümlerde mezkûr kişilerin keramet ve ululuğundan bahsedilir. Bu büyüklerin hayatına dair kesitler sunulur. Üveysîlikle alakalı olarak yazılan eserler içinde önemli bir yere sahip olan bu kitapta yirmi yedi şeyhin yolculuğundan bahsedilir. Eserden tarikat büyüklerinin seyri sülüklerini tamamlamak için hacca gitmeye mecbur oldukları anlaşılır. Keşf denilen aydınlanmanın ancak bu topraklarda yaşandığından bahsedilir. Eserde şeyhlerin bu yolculuk esansında gösterdikleri kerametler ele alınır. Üveysî şeyhlerinin isimlerinin tarih sırasına göre zikredildiği bu eserde geniş bir hac coğrafyası karşımıza çıkar. Biz bu makale ile bu coğrafyaya göz atacak, Üveysîlerin hac güzergâhlarını öğrenecek, yollardaki uğrak noktalarını tespit edecek, tarikatın hacca dair orijinal görüş ve katkılarını inceleyeceğiz.
İndirmeler
Referanslar
Alemdar, E. T. (2021). “Geç Dönem Doğu Türkçesiyle Yazılmış Tezkíre-i Süt Bibi Padişah”, Konya, Selçuk Türkiyat, (53), ss. 59-82. https://doi.org/10.21563/sutad.1052198
Anonim. (1998). Tezkire-i Buğra Han (Tezkire-i Meşayih-i Üveysîyye) ez Sedey-i 10. hicri, Tashih: Dr. Muhammed Munir Âlim. Merkez-i Tahkikat-i Farsiy-i İran ve Pakistan.
Herevî, N. M. (1380). “Üveysîyye”. Dairetü’l Mearif-i Bozorg-i İslami, Cild 10, ss. 458-460.
Ocak, A. Y. (1982). Veysel Karani ve Üveysîlik, Dergâh Yayınları.
Tosun N. (2012). “Tasavvufta Üveysîlik ve Üveysî Sufilere Dair Menakıbnameler”, Uluslararası Veysel Karanî ve Manevi Kültür ve Mirasımız Sempozyum Bildirileri, ss. 15-21.
Tosun, N. (2012). “Üveysîlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cild 42, ss. 400-401.
Turay Doğan, E. (2018). “Sûfîlerin Hacca Dair Görüş ve Orjinal Katkıları”, Turkish Studies, Cild 13 Sayı 25, 231-252. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14252
Turay Doğan, E. (2019). “Sufilerin Hac Yolculuğu”, Turkish Studies - Comparative Religious Studies, Cild 14, Sayı 1, 97-140. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.15045
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Esra Doğan Turay
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Bu dergide yayınlanan makalelerin telif hakkı yazarına aittir. Yazarlar böylelikle makaleyi çoğaltma, temsil, basım, yayın, dağıtım ve internet yoluyla iletim de dahil olmak üzere her türlü umuma iletim haklarını kullanma hakkı kendisindedir. Makalenin herhangi bir bölümünün başka bir yayında kullanılmasına Edeb Erkan (EE) dergisinin yayıncı kuruluş olarak belirtilmesi ve dergiye atıfta bulunulması şartıyla izin verilir. Atıf yapılırken dergi adı, makale adı, yazar(lar)ın adı soyadı, sayı no ve yayın yılı verilmelidir.
Dergide yayınlanan yazılardaki görüşlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.
Bu dergide yayınlanan makaleler Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır. Bu lisans, açık erişimli bir makalenin ticari olmayan bir şekilde tekrar kullanılmasına, yazar doğru atfedildiği sürece izin verir.
Nasıl Atıf Yapılır
