Makale Yan Taraf
DOI:
10.59402/EE006202404Özet
Makalenin konusu Gatalara göre Zerdüşt’ün dinidir. Mazdayasna ise Gatalarda geçmez, ancak Zerdüşt’ün dinini iyi tanımlayan bir isimdir. Çalışmanın temel kaynağı Gatalardır. Gatalardan hareketle dinin tüm temel konularıyla sade bir metin oluşturma hedeflenmiştir. Zerdüşt ve öğretisi hakkında bugüne kadar sayısız çalışma yapılmış ve fikirler ileri sürülmüştür. Ancak bu çalışmanın temel amacı şimdiye kadar yapılan tartışmaların ve spekülasyonların karışıklığından kurtulup Gatalarda açığa çıkan Zerdüşt’ün dininin genel çerçevesini bir bütünlük içerisinde ortaya koymaktır. Böylece Zerdüşt sonrası döneme yeni ve farklı bir bakış açısıyla bakma imkanına kapı aralama hedeflenmiştir. Çalışmanın nihai hedefi Zerdüşt’ün dininin bütünlüğünü oluşturarak kendisine ait bir sistemi olduğunu ortaya koymaktır. Bunun için dinin sistemine işaret eden yaratılış, dünya hayatı ve ahiret konuları bütüncül olarak ele alınmıştır. Nitekim Gatalarda veri az olsa da yaratılış ile ahiret arasında ve bunların dünya hayatıyla ilişkisinde tespit edilen uyum ve paralelliklerin bir sisteme işaret ettiği anlaşılmıştır. Buna açık bir örnek seçme özgürlüğüdür: yaratılışta seçme kabiliyeti verilen insanın dünya hayatında doğru veya yalanı seçmesi ve ahirette seçiminin karşılığını alması bir sistemi ifade eder. Ancak veri eksikliğinden kaynaklı olarak yaratılış ve ahiret arasındaki ilişkide bazı açıklık ve noksanlıklar sistemde boşluklar oluşturmaktadır. Mesela İkiz Ruhların ve kötü tanrısal varlıkların başlangıcına veya yaratıcısına dair bilgi yoktur.
Kaynaklar
Alıcı, M. (2012). Kadîm İran’da Din: Monoteizm’den Düalizm’e Mecusi Tanrı Anlayışı. Ayışığıkitapları.
Avesta: Zerdüştîlerin Kutsal Metinleri (M. E. Sular, Çev.). (2022). Ankara Okulu.
Boyce, M. (2011a). Ahura Mazda. Encyclopaedia Iranica. https://www.iranicaonline.org/articles/ahura-mazda
Boyce, M. (2011b). Amurdād. Encyclopaedia Iranica. https://www.iranicaonline.org/articles/amurdad-pahl
Boyce, M. (2011c). Armaiti. Encyclopaedia Iranica. https://www.iranicaonline.org/articles/armaiti
Boyce, M. (2012a). Amǝša Spǝnta. Encyclopaedia Iranica. https://iranicaonline.org/articles/amesa-spenta-beneficent-divinity
Boyce, M. (2012b). Fravaši. Encyclopaedia Iranica. https://www.iranicaonline.org/articles/fravasi-
Boyce, M. (2012c). Haoma: II. The Rituals. Encyclopaedia Iranica. https://iranicaonline.org/articles/haoma-ii
Darmesteter, J., Dhalla, M. N., Dhabhar, B. N., Mills, L. H., Peterson, J. H., & Bartholomae, C. (t.y.). Holy Zend Avesta-Yasna. https://www.chirosung.net/theology/Religion/etc/Intro_Zand%20Abesta.pdf
Herrenschmidt, C., & Kelllens, J. (2011). Daiva. Encyclopaedia Iranica. https://iranicaonline.org/articles/daiva-old-iranian-noun
Irani, D. J. (1994). Undrestanding The Gathas: The Hymns of Zarathushtra (K. D. Irani, Ed.). Ahura Publishers.
Malandra, W. W. (2011). Şahrevar. Encyclopaedia Iranica. https://iranicaonline.org/articles/sahrewar
Malandra, W. W. (2012). Gōšurun. Encyclopaedia Iranica. https://www.iranicaonline.org/articles/gosurun
Malandra, W. W. (2014). Sraoša. Encyclopaedia Iranica. https://www.iranicaonline.org/articles/sraosa
Meçin, M. M. (2019a). Zerdüşt. Akademisyen Kitabevi.
Meçin, M. M. (2019b). Zerdüştîliğin Temel Öğretileri. Akademisyen Kitabevi.
Panaino, A. (2012). Hordād. Encyclopaedia Iranica. http://www.iranicaonline.org/articles/hordad
Sular, M. E. (2019). Modern İran’da Zerdüştîler: Tarih Kültür İnanç ve Ritüel. Eskiyeni Yayınları.
Sular, M. E. (2022a). Giriş (M. E. Sular, Çev.). İçinde Avesta: Zerdüştîlerin Kutsal Metinleri (ss. 11-33). Ankara Okulu.
Sular, M. E. (2022b). Kavramlar Sözlüğü (M. E. Sular, Çev.). İçinde Avesta: Zerdüştîlerin Kutsal Metinleri (ss. 467-523). Ankara Okulu.
Sular, M. E. (2023). Geçmişten Günümüze Zerdüştîlikte Hayvan Algısı. Ankara Okulu.
Taillieu, D. (2012). Haoma: I. Botany. Encyclopaedia Iranica. https://iranicaonline.org/articles/haoma-i
Taraporewala, I. J. I. (2002). Zerdüşt Dini (N. Damar, Çev.). Avesta.
The Bundahišn: The Zoroastrian Book of Creation (D. Agostini & S. Thrope, Çev.). (2020). Oxford University Press.
The Divine Songs of Zarathushtra (Irach J. S. Taraporewala, Çev.). (1951). D. B. Taraporevala Sons & Co. Ltd.
The Gathas: The Hymns of Zarathushtra (D. J. Irani, Çev.). (t.y.). https://www.zarathushtra.com/z/gatha/dji/The%20Gathas%20-%20DJI.pdf
The Zend-Avesta: C. III (L. H. Mills, Çev.). (1887). Clarendon Press.
Translation of Gathas: The Holy Songs of Zarathushtra (M. F. Azargoshasb, Çev.). (t.y.). https://www.zarathushtra.com/z/gatha/az/The%20Gathas%20-%20FAZ.pdf