Mazlum Şirazi’nin Nasabname-i Şah-ı Alempanah Şah Tahmasb Safevi adlı eserinde ve tercümesinde Kızılbaş tacı ve giyme adabı
DOI:
https://doi.org/10.59402/EE006202408Anahtar Kelimeler:
Kızılbaş Tacı, Safevi Tarikatı, Safevi Sultanları, Alevilik, Sufilik, Mazlum Şirazi, Nesabname.Öz
Kızılbaş tâcının tarihi ve dini kökenlerine inildiğinde süreç içerisinde İran ve İslam dünyasında farklı yorum ve manalar taşıdığı görülür. İslami gelenekte tâc giyinme eylemine dikkatle bakıldığında bu geleneğin Hz. Peygamber’le başlatıldığı ve ondan da Hz. Ali’ye geçen ve Ali soyundan gelen şahısların meşruiyetine ilahi bir hüviyet kazandığı görülür. Yapılan bu çalışmayla tâcın Safeviler öncesi dönemdeki kullanım şekliyle ilgili sınırlı açıklamalarda bulunulmuş, ardından asıl Safevi tarih kaynakları içindeki yeri tespit edilmiştir. Kızılbaş tâcı olarak tanımlanan bu başlığın aslında Türkmenlerin kullandığı takke olduğu, değişim ve dönüşüm geçirerek halkın dini değerlerini yüceltici bir sembol haline geldiği, yeni bir mana kazanarak Şeyh Haydar ilk resmileştiği görülür. Safevi tarikatı bağlısı Şirazlı bir şair tarafından yazılan bu kıymetli eserde tâcın kullanımının Hz. Âdem ile başladığı, Safeviler zamanında Şeyh Haydar’la resmileştiği kabul ediliştir. Dönemin ilk elden kaynağı sayılan Nesebname adlı eserin tanıtıldığı bu çalışmada “Aydınlık Yolda Yürümeye, Tâcın Özelliklerine ve Taç Giyme Adabı ve Saadeti’ne Dair” adlı bölüm incelenmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Bozkurt, N. (2010). “Taç”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansklopedisi, Cild 39, ss. 362-363.
Figueroa, G. (1363 h.). Don Garcia travelogues. (Trans: Sami`i, G.). Nashr-i Nou.
Gazvini, B. (1387 h.). Javahir al- akhbar. (Ed: Bahramnejad M.). Miras-i Maktub.
Gazvini, Y. V. (1372 h.). Khold barin. (Ed: Muhaddisi M.). Mogufat-i Afshar.
Gonabadi, G. (1387 h.). Shah Ismailnameh. (Ed: Kiyani J.). Farhangistan-i Zaban va Adab-i Farsi.
Hasani, A. (2014). “Bir kavramın tarihselliği ortaya çıkışından Safeviler dönemine kadar terek tacı”, Safeviler ve Şah İsmail, (Eds: Taşğın, A. &Yaman, A. &Musali, N.). Önsöz yayınları. ss. 97-117.
Khargushi, A. (1361 h.). Sharaf ul-Nabi. (Ed: Roushan, M.) İntisharat-i Babak.
Khunji, F. (1992). Tarikh-i Alemara-yı Amini. Persia in A.D. 1478-1490. (Ed. J. E. Woods, trans. V. Minorsky). Royal Asiatic Society.
Mir-khand, M. (1380 h.). Rawḍat al-ṣafā. Vol. 8. (Ed: Kianifar J.). Asatir.
Munshi Turkman, İ. (1382 h.). Tarikh-i Alamara-i Abbasi, Vol. 2. (Ed: Afshar, İ.). Miras-i Maktub.
Munshi Turkman, İ. (1382 h.). Tarikh-i Alamaray-i Abbasi, Vol. 1. (Ed: Afshar İ.). Miras-i Maktub.
Öz, M. (2011). “Teberra”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cild 40, ss. 214-215.
Rumi, E. (2002). Tarikatname. (Ed: Keskinkılıç, E.). Gelenek yayıncılık.
Saib Tabrizi. Divan. https://www.shergram.com/saeb-tabrizi/divane-ashaar/ghasayed/ctx7?vorder=49
Sami`a, M. (1943). Taḏkerat al-moluk. (Ed: Miorskiy, V. Trans: Rahabniya M.). Amir Kabir.
Shirazi, M. (1402 h.). Nasbname-i Shah-i Alampanah, Shah Tahmasb Safavi. (Ed: Jafarian R.). Muvarrekh.
Üzüm, İ. (2022). “Kızılbaş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cild 25, ss. 400-409.
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Esra Doğan Turay & Zivar Huseynli Baylan
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Bu dergide yayınlanan makalelerin telif hakkı yazarına aittir. Yazarlar böylelikle makaleyi çoğaltma, temsil, basım, yayın, dağıtım ve internet yoluyla iletim de dahil olmak üzere her türlü umuma iletim haklarını kullanma hakkı kendisindedir. Makalenin herhangi bir bölümünün başka bir yayında kullanılmasına Edeb Erkan (EE) dergisinin yayıncı kuruluş olarak belirtilmesi ve dergiye atıfta bulunulması şartıyla izin verilir. Atıf yapılırken dergi adı, makale adı, yazar(lar)ın adı soyadı, sayı no ve yayın yılı verilmelidir.
Dergide yayınlanan yazılardaki görüşlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.
Bu dergide yayınlanan makaleler Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır. Bu lisans, açık erişimli bir makalenin ticari olmayan bir şekilde tekrar kullanılmasına, yazar doğru atfedildiği sürece izin verir.
Nasıl Atıf Yapılır
