XV. Yüzyıl Ezoterik Anadolu Edvar Geleneğinin Musiki Nazariyatı ve Uygulamasına Sembolik Bir Bakış

Artemur Orkun Gündoğdu; Nilgün  Doğrusöz Dişiaçık

doi:10.59402/EE005202407

Authors

Artemur Orkun Gündoğdu Istanbul Technical University https://orcid.org/0009-0009-5795-2532
Nilgün Doğrusöz Dişiaçık Istanbul Technical University https://orcid.org/0000-0003-4818-4075

DOI:

https://doi.org/10.59402/EE005202407

Keywords:

Macrocosm/Microcosm, Esoteric, Meşk Tradition, Master/Apprentice.

Abstract

The theoretical background of the Anatolian edvar tradition in the 15th century symbolically reflects the macrocosm and microcosm, which are the cosmos understanding of the period, and the Neoplantonian 4-stage cosmos understanding, as well as the four elements (earth, water, air, and fire) that are thought to constitute the basic elements of the cosmos. This reflection emerges in the four branches, which are the basic elements of maqam structures in theory, and the first or "main" four maqams and the four strings of the oud. When we look at the symbolic background of the oral meşk tradition, which is based on the practice between master and apprentice, we see that the importance of hearing and listening comes to the fore. It also emerges that the terms macrocosm and microcosm symbolize master and apprentice through various concepts and metaphors. In our study, it is aimed to reveal how the understanding of the cosmos, philosophy, and way of thinking underlying the Anatolian edvar tradition in the 15th century is reflected in the methodology and terminology of this school by interpreting the symbolic meanings in the quotations extracted from the theoretical works of edvar writers belonging to the esoteric school with a hermeneutic method. The scope of the research is limited to the theoretical sources in 15th-century Ottoman Anatolia and the Ottoman/Anatolian period of this century. In our article, the discipline of historical musicology is also used as a method, as the literature review is conducted through historical sources. In literature scanning and source identification, the theoretical works of edvar writers were used as primary sources, and articles written on these subjects, books, and theses containing historical information about the period were also used.

Keywords: Macrocosm/Microcosm, Esoteric, Meşk Tradition, Master/Apprentice.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Ahmedi. (2013). İskendername. Türkiye İş Bankası Yayınları.

Arısoy, M. (1988). Seydî’nin El-Matlâ adlı eseri üzerine bir çalışma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.

Ayata, S. (2006). Kırşehir bölgesinin Abdallarının dinin inançları üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.

Bardakçı, M. (2012). Ahmet Oğlu Şükrullah. Şükrullah’ın Risalesi ve 15. yüzyıl şark musikisi nazariyatı. Pan Yayıncılık.

Baysal, O. (2014). Erken dönem Pisagorcularda harmonia düşüncesi ve müzik kuramı. Porte Akademik, 10-59.

Bohlman, P. V. (1999). Ontologies of music. Rethinking music (N. Cook & M. Everist, Eds.). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oso/9780198790037.003.0002

Can, C. M. (2002). Eski Grek dört unsur nazariyesi ve Türkçe müzik yazmalarında etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 133-143.

Cebecioğlu, E. (2017). Hacı Bayram Veli’de “Mürid” kavramının ameli eğitim açısından değeri. II. Uluslararası Hacı Bayram Veli Sempozyumu Bildiriler Kitabı 1.

Ceyhan, A. (1997). Bedr-i Dilşâd’ın Murad-Namesi I-II. MEB Yayınları.

Çelik, B. B. (2001). Hızır bin Abdullah’ın Kitâbü’l Edvâr’ı ve makamların incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.

Çetinkaya, Y. (2014). İhvân-ı Safâ’da müzik düşüncesi. İnsan Yayınları.

Devellioğlu, F. (2002). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Aydın Kitabevi.

Doğrusöz, N. (2007). Yusuf Kırşehrî’nin müzik teorisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.

Eliade, M. (1994). Ebedi dönüş mitosu. İmge Kitabevi Yayınları.

Esen, H. C. (2022). Yeni Platonculuğun Osmanlı musiki nazariyatı modelleri üzerindeki etkileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.

Gadamer, H. G. (2006). Truth and Method (V. Urhan, Çev.). (2009). Hakikat ve Yöntem II. Paradigma Yayınları.

Güray, C. & Şimşek, E. (2011). Alevilik ve etkileşim i̇çine girdiği kültürel yapılar açısından “pervane” kavramının irdelenmesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, (60), 159-180.

Keykavus. (1975). Kabusname 1 (M. Ahmed, Çev. & A. Özkırımlı, Ed.). Tercüman Yayınları.

Kılıç, C. (2009). Plotinus’ta sudürla inen ve aşkla yükselen çift kutuplu hakikat anlayışı. Kelam Araştırmaları, 7(1), 39-56.

Kılıç, M. E. (2019). Hermesler Hermesi: İslam kaynakları ışığında Hermes ve Hermetik düşünce. Sufi Kitap, Kültür Bakanlığı Yayıncılık.

Koivisto, İ. N. (2011). Summarized beauty: The microcosm-macrocosm analogy and islamic aesthetics. Studia Orientalia, (111), 251-269.

Koivisto, İ. N. & Svärd, S. (2013). The microcosm-macrocoms analogy in mesopotamian and mediaeval islamic contexts. Studia Orientalia, (114), 279-307.

Koivisto, İ. N. (2014). Microcosm-macrocosm analogy in rasa’il ikhwan aş-şafa and certain related texts [Yayımlanmamış doktora tezi]. University of Helsinki.

Nasr, H. S. (2019). İslam sanatı ve maneviyatı (A. Demirhan, Çev.). İnsan Yayınları.

Ocak, A. Y. (1999). Osmanlı İmparatorluğunda marjinal sûfîlik: Kalenderîler. Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Özçimi, S. (1989). Hızır bin Abdullah ve Kitâbü’l-Edvâr [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.

Öztürk, O. M. (2012). Hızır Bin Abdullah’ta saz düzenleri ve yansıttığı ses sistemi üzerine tespitler. Porte Akademik, 3(2), 109–128.

Öztürk, O. M. (2014). Makam, avaze, şube ve terkib: Osmanlı musiki nazariyatında Pisagorcu “kürelerin uyumu/musiki” anlayışının temsili”. Rast Musiki Dergisi, 2(1), 1-49.

Qureshi, R. B. (2011). Sufism and globalization of sacred music. In P. V. Bohlman (Ed.), The Cambridge History of World Music (pp. 584-604). https://doi.org/10.1017/CHO9781139029476.032

Plotinus. (2018). The Enneads (L. P. Gerson, Ed.). Cambridge University Press.

Popescu-Judetz, E. (2004). Seydi’s Book on Music. IGAIW Publication.

Uslu, R. (2021). Marifet-i Musiki Edvarı - 1385? (Hasan Hüsnü-618), İlk Anadolu Edvarı Hasan Ali Karamani’nin Eseri. Akademisyen Kitabevi. https://doi.org/10.37609/akya.135

Tekin, H. (1999). Ladikli Mehmet Çelebi ve er-Risaletü’l Fethiyye’si [Yayımlanmamış doktora tezi]. Niğde Üniversitesi.

Tekin, D. (2021). Makami’nin Edvarı - 1518 (YK - Sermet Çifter 1040). Akademisyen Kitabevi. https://doi.org/10.37609/akya.1617

Prins, J. (2015). Echoes of an invisible world: Marcilio Ficino and Francesco Patrizi on cosmic order and music theory. Brill. https://doi.org/10.1163/9789004281769

Sezikli, U. (2000). Kırşehirli Nizameddin ibn Yusuf’un Risâle-i Mûsıkî Adlı Eseri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.

Shiloah, A. (1993). The dimension of music in islamic and jewish culture. Norfolk.